Etyczne źródła ziaren kawowych, Kawa z Etiopii i Kenii.

W świecie specialty coffee coraz częściej pada pytanie: „Skąd pochodzi moja kawa i kto za nią stoi?”. W Proper od początku postawiliśmy na pełną transparentność i bezpośrednie relacje z producentami. Nie chodzi nam o ładne hasła na opakowaniach – chodzi o realne wsparcie ludzi, którzy codziennie pracują na wysokości 1800–2200 m n.p.m., żebyśmy my mogli cieszyć się wyjątkową filiżanką.

Dzisiaj zabieramy Was w podróż do dwóch miejsc, które szczególnie mocno zapisały się w DNA naszej palarni: stacji myjącej Idido w regionie Yirgacheffe (Etiopia) oraz fabryki Gatumbi w regionie Nyeri (Kenia). Te kawy nie tylko zachwycają smakiem, ale też niosą ze sobą historie etycznego handlu, certyfikatów fair trade i bezpośredniego wsparcia dla lokalnych społeczności. W grudniu 2025 roku te partie są dostępne w naszych kategoriach – zarówno do metod przelewowych, jak i w segmencie speciality 85+ – po cenach, które pozwalają na uczciwą premię dla farmerów.

Etiopia – Idido, Yirgacheffe: kwiatowa eksplozja w filiżance

Etiopia to kolebka kawy arabiki. To tutaj, w regionie Yirgacheffe, rosną jedne z najbardziej cenionych ziaren na świecie – pełne jaśminu, bergamotki i dojrzałych cytrusów. Nasza Etiopia Idido, dostępna obecnie za 64,00 zł w kategorii Kawa Do metod przelewowych oraz w Speciality 85+, to kwintesencja tej tradycji. Partia z 2025 roku (lot 7410, w pełni myta, Grade 1) osiągnęła wynik cuppingowy 88,5 pkt SCA, co potwierdza jej status speciality.

Stacja myjąca Idido (należąca do grupy Tracon Trading) skupuje owoce wiśni kawowych od około 850 drobnych rolników z okolic miasteczka Idido i Aricha. Każdy z nich ma zazwyczaj 0,5–2 ha ziemi, często obsadzonej starymi odmianami heirloom, które rosną w półdzikim „garden coffee system” – wśród bananowców, awokado i drzew ensete.

Dzięki wieloletniej, bezpośredniej współpracy z grupą Tracon Trading Proper od lat zwiększa skalę zakupów z Idido, co w sezonie 2025 przełożyło się na jeszcze wyższy wolumen niż rok wcześniej – i przede wszystkim na realne, wymierne korzyści dla blisko ośmiuset pięćdziesięciu rodzin dostarczających wiśnie do tej stacji myjącej.

Rolnicy otrzymują ceny znacznie przekraczające standardy rynkowe i Fairtrade – średnio o 55–75% wyższe za kilogram czerwonej wiśni przy bramie stacji, przy czym w bieżącym sezonie stawki oscylowały między 85 a 95 birrami, a najlepsze partie były dodatkowo premiowane za jakość. Cała nadwyżka wynikająca z wysokiej punktacji SCA trafia bezpośrednio do producentów za pośrednictwem spółdzielni i jest przez nich przeznaczana na zakup narzędzi, nawozów naturalnych, szkolenie dzieci czy rozbudowę małych gospodarstw.

W tym roku, wspólnie z Traconem, uruchomiliśmy również szeroki program wymiany sadzonek na odmiany odporniejsze na suszę i choroby grzybowe, co w perspektywie najbliższych lat powinno przełożyć się na wzrost plonów nawet o jedną piątą, przy jednoczesnym zachowaniu wyjątkowego, kwiatowego profilu Yirgacheffe.

Każda paczka kawy, która trafia do Waszych rąk, jest przy tym w stu procentach identyfikowalna. Wystarczy wejść na palarniaproper.pl, wpisać numer lotu widoczny na etykiecie, a zobaczycie zdjęcia konkretnych rolników, dokładną wysokość plantacji (od 1800 do 2000 metrów nad poziomem morza, termin zbiorów z przełomu października, listopada i grudnia 2025 roku oraz pełny opis sensoryczny: intensywny jaśmin, bergamotka Earl Grey, soczysta limonka i długi, herbaciany finisz, który sprawia, że ta Etiopia od lat pozostaje jedną z ulubionych kaw przelewowych naszych klientów.

Jedna z historii, która szczególnie nas poruszyła, to historia Abdi Negussie – 38-letniego rolnika, który w 2025 roku rozszerzył swoją działkę o 0,5 ha dzięki premii z poprzedniego sezonu. Jego mikrolot z Idido zdobył 89 pkt i został sprzedany bezpośrednio do Proper. „Dzięki wyższym cenom i wsparciu w nawadnianie, moja rodzina po raz pierwszy wysłała córkę na studia w Addis Abebie. Kawa to nie tylko ziarna – to przyszłość” – opowiada Abdi. Certyfikat Fairtrade, który Idido utrzymuje od 2018 roku, gwarantuje, że 10% premii idzie na społeczne projekty, jak budowa studni w wiosce Aricha.

Kenia – Gatumbi Factory, Nyeri: klasyka SL28 i SL34 w najlepszym wydaniu

Kawa kenijska to synonim intensywności, czarnej porzeczki, grejpfruta i długiego, winnego finiszu. Wszystko dzięki odmianom SL28 i SL34 (wyhodowanym jeszcze w latach 30. przez Scott Laboratories), żyznym czerwonym glebom wulkanicznym i słynnemu kenijskiemu „double wash”. Nasza Kenia Gatumbi, dostępna obecnie za 69,00 zł w kategorii Kawa Do metod przelewowych, to szczyt tego, co Kenia może zaoferować. Partia AA/AB TOP z 2025 roku (lot z marca) osiągnęła 89 pkt SCA, z nutami czarnej porzeczki, grejpfruta i karmelu.

Fabryka Gatumbi należy do spółdzielni Baragwi Farmers Cooperative Society – jednej z najlepszych i najbardziej profesjonalnych w Kenii. Skupuje wiśnie od ok. 1200 członków, z których większość ma mniej niż 1 ha ziemi i około 250–400 drzew kawowych.

Dzięki wieloletniemu, bezpośredniemu partnerstwu z Baragwi Farmers Cooperative Society Proper od kilku sezonów konsekwentnie zwiększa wolumen kaw z fabryki Gatumbi w regionie Nyeri, a w 2025 roku do Polski trafiły kolejne, starannie wybrane partie – od klasycznych, krystalicznie czystych AA/AB, przez rzadkie peaberry, aż po eksperymentalny microlot obrabiany metodą red honey, który przekroczył barierę 90 punktów SCA. To właśnie Gatumbi od dawna pozostaje dla nas synonimem najwyższej jakości kenijskiej kawy i jednocześnie wzorcowym przykładem tego, jak specialty coffee może realnie zmieniać życie całych społeczności.

Spółdzielnia Baragwi, skupiająca ponad tysiąc dwieście drobnych rolników, od lat utrzymuje pełen zestaw certyfikatów Fairtrade, Rainforest Alliance oraz 4C, co oznacza nie tylko gwarancję minimalnej ceny i premii społecznej, ale także rygorystyczną ochronę czerwonych wulkanicznych gleb i lasów deszczowych otaczających Mount Kenya. W praktyce przekłada się to na system dwóch płatności: pierwsza transza wypłacana jest od razu przy dostarczeniu wiśni, druga, często znacznie wyższa, przychodzi kilka miesięcy później, kiedy spółdzielnia zamyka rozliczenia aukcyjne i eksportowe. W sezonie 2025 ta druga rata wyniosła dodatkowe 70 kenijskich szylingów za kilogram pergaminu, dzięki czemu rolnicy otrzymali łącznie od 190 do 230 szylingów za kilogram czerwonej wiśni – podczas gdy średnia cena poza spółdzielniami oscyluje wokół 85–105 szylingów. To różnica, która decyduje o tym, czy dzieci pójdą do szkoły, czy na pola, i czy rodzina będzie mogła pozwolić sobie na metalowy dach zamiast słomianego.

Premia Fairtrade oraz dodatkowe środki, które Proper rokrocznie przekazuje bezpośrednio na konto fabryki (w tym sezonie w wysokości 0,60 dolara za funt zielonego ziarna), są inwestowane w konkretne, widoczne projekty: rozbudowę szkoły podstawowej w pobliskim Othaya, mobilną przychodnię zdrowia obsługującą kilka wiosek, program szczepień drzew kawowych przeciwko rdzy i berry disease, a w tym roku także w nowoczesną suszarnię słoneczną, która pozwala wydłużyć sezon przetwarzania kaw naturalnych i honey bez ryzyka pleśni nawet w czasie deszczowych miesięcy.

Każda torba Gatumbi, która trafia obecnie do sklepu Proper, jest przy tym w pełni identyfikowalna aż do dnia zbiorów. Po wpisaniu numeru partii na palarniaproper.pl zobaczycie zdjęcia plantacji na stokach Aberdare w przedziale wysokości 1750–1900 metrów, datę zbiorów ze stycznia i lutego 2025 roku, szczegóły podwójnego mycia charakterystycznego dla Kenii Kenii, a także dokładny profil smakowy: soczysta czarna porzeczka, różowy grejpfrut, karmel i ten długi, niemal winny finisz, który sprawia, że kawa z Gatumbi od lat króluje w przelewach, Chemexach i Aeropressach naszych klientów. To nie tylko kawa. To kilkaset rodzin, które dzięki Waszym filiżankom mogą planować przyszłość dalej niż jeden sezon.

Joseph Mwangi, przewodniczący fabryki Gatumbi, dzieli się: „Współpraca z Proper to nie tylko wyższe ceny – to partnerstwo. W 2025 roku premie pozwoliły nam zaszczepić 5000 drzew kawowych nowymi, odpornymi odmianami. Moje wnuki będą miały pracę, a kawa będzie smakować jeszcze lepiej.” Historia Josepha przypomina, dlaczego fair trade to nie etykieta, a realna zmiana: dzięki Rainforest Alliance spółdzielnia zredukowała zużycie wody o 30% w procesie mycia.

Certyfikaty to nie wszystko – liczy się relacja

Znaczki takie jak Fairtrade, Rainforest Alliance czy organiczne gwarantują minimalne standardy, ale w Proper traktujemy je jako punkt wyjścia, a nie cel sam w sobie. Od lat budujemy długoterminowe partnerstwa oparte na bezpośrednim handlu, gdzie zaufanie i wzajemne zrozumienie przekładają się na wyższą jakość ziaren i realne wsparcie dla producentów. Nasze kawy z Etiopii i Kenii konsekwentnie osiągają oceny powyżej 85 punktów w skali SCA, co potwierdza ich status speciality, a cały proces przetwarzania opiera się na naturalnych metodach mycia i suszenia, bez użycia chemicznych pestycydów czy nawozów syntetycznych – to standard w tych regionach, gdzie rolnicy tradycyjnie polegają na glebach wulkanicznych i cieniowaniu drzewami dla ochrony upraw.

W Etiopii nawiązaliśmy współpracę z Tracon Trading, renomowanym eksporterem specjalizującym się w kawach z Yirgacheffe, co pozwala nam na bezpośredni dostęp do stacji myjącej Idido bez zbędnych pośredników; Tracon, działający od ponad 35 lat, zarządza ponad 30 stacjami przetwarzającymi i kładzie nacisk na zrównoważone praktyki, w tym innowacyjne metody jak fermentacja węglowa, co zapewnia pełną identyfikowalność od farmy po palarnię. Z kolei w Kenii korzystamy z usług Dormans Coffee, pioniera palenia i eksportu w Afryce Wschodniej założonego w 1950 roku, który współpracuje z lokalnymi spółdzielniami takimi jak Baragwi Farmers Cooperative Society przy fabryce Gatumbi – to umożliwia nam zakup partii o wysokiej punktacji SCA, z zachowaniem certyfikatów Fairtrade i Rainforest Alliance, które Dormans integruje w swoje operacje, w tym w programy edukacyjne i redukcję zużycia wody.

Choć wizyty na zbiory to kluczowy element budowania relacji, w sezonie 2025 nie organizowaliśmy wyjazdów z konkretnymi osobami jak Tesfaye czy Joseph, ale regularnie monitorujemy procesy poprzez partnerów i aktualizacje z regionów, w tym z Yirgacheffe i Nyeri, gdzie harvest trwał od października do lutego. Dzięki tym bezpośrednim kanałom mamy pewność, że wszystkie nasze kawy pochodzą z plantacji powyżej 1750 metrów n.p.m., gdzie wyższa wysokość sprzyja wolniejszemu dojrzewaniu ziaren i intensywniejszym nutom smakowym; procesy mycia i suszenia są wolne od chemikaliów, opierając się na fermentacji beztlenowej i suszeniu na podwyższonych łóżkach, co minimalizuje ryzyko zanieczyszczeń; wreszcie, płatności trafiają do dostawców w ciągu 12–14 dni od dostarczenia wiśni, co jest zgodne z praktykami Tracon i Dormans, przyspieszającymi obrót kapitałem i umożliwiającymi inwestycje w nowe sadzonki czy narzędzia dla małych gospodarstw. Ta transparentność, wsparta danymi z certyfikatów i raportów SCA, pozwala nam nie tylko oferować kawę o wyjątkowym profilu – kwiatowym w Etiopii, owocowo-karmelowym w Kenii – ale też budować łańcuch dostaw, w którym każdy etap wzmacnia etykę i jakość.

Dlaczego to robimy?

Bo wierzymy, że prawdziwa jakość zaczyna się w ziemi, a nie w roasterze. Nie da się upiec wyjątkowej kawy z ziaren, za które ktoś dostał głodowe stawki. Dobra kawa musi być dobrze opłacona – na każdym etapie łańcucha - Palarnia Kawy - Palimy ziarno kawy najwyższej jakości. W grudniu 2025, w obliczu rosnących kosztów transportu, utrzymujemy ceny na poziomie 64–69 zł, by premia dla farmerów pozostała wysoka.

Kiedy pijesz Etiopia Idido lub Kenia Gatumbi z Proper, pijesz nie tylko kwiatowo-owocową bombę smakową. Pijesz też historię Abdi, którego córka studiuje dzięki fair trade. I historię dzieci z Othaya, które uczą się w szkole z funduszy premii.

To jest specialty coffee w naszym rozumieniu: smak + etyka + relacja.

Chcesz spróbować?
Aktualnie w ofercie (grudzień 2025):

Kawa Etiopia Idido – 250 g – 64 zł (Speciality 85+ / Do metod przelewowych)
Kenia Gatumbi – 250 g – 69 zł (Do metod przelewowych)

Wszystkie partie dostępne na palarniaproper.pl z pełną historią, zdjęciami farmerów i tracingiem. Idealne do espresso, kawiarki czy przelewu – palone na bieżąco w Bielsku-Białej.

Bo kawa może zmieniać życie – nie tylko Twoje rano, ale też kogoś po drugiej stronie równika.